ریزش موی سکه ای، طاسی سکه‌ای (آلوپسی آره آتا): علت و درمان آن
ريزش موي سکه‌اي يا آلوپسي، يک از بيماري‌هاي شايع خودايمني است که اغلب منجر به ريزش مو به شکل لکه‌اي و غير قابل پيش‌بيني مي‌شود. اين بيماري مي‌تواند هر فردي با هر سن و سال و جنسيت را درگير نمايد، اما اغلب موارد آن در سنين زير 30 سالگي اتفاق مي‌افتد.
واژه "آلوپسي" از يک اصطلاح قديمي يوناني گرفته شده است که معني آن تقريباً معادل "بيماري روباهي" است. علت اين نامگذاري هم آن است که روباه‌ها شکل خز (پوست) خود را دو بار در سال تغيير مي‌دهند. واژه "آره‌آتا" که بخش ديگري از نام انگليسي اين عارضه است هم به معني "لکه‌هاي کوچک با مرز محدود و مشخص" مي‌باشد.
ريزش موي سکه‌اي چيست؟
فهرست مطالب
ريزش موي سکه‌اي يا آلوپسي، يک بيماري شايع با علت ناشناخته است که مشخصه آن وجود لکه‌هاي طاسي پراکنده، داراي مرز مشخص، بدون جوشگاه و معمولاً به شکل نامنظم بر روي پوست سر، ابروها و قسمت ريش‌دار صورت آقايان مي‌باشد.
اين بيماري در اغلب موارد باعث ريزش مو به شکل لکه‌هاي کوچکي به اندازه يک سکه مي‌شود. البته در اغلب افرادي که به اين بيماري مبتلا مي‌شوند، ريزش موها فقط به صورت چند لکه کوچک و محدود است، اما در بعضي از موارد هم ممکن است در حد شديدتري باشد. حتي در بعضي از موارد اين بيماري مي‌تواند منجر به ريزش کامل موي سر (ريزش موي کلي يا کچلي کامل) و يا در حالت‌هاي خيلي پيشرفته، باعث ريزش تمام موهاي سطح بدن (ريزش موي کامل بدن) شود.
ریزش مو سکه ای به عنوان يک بيماري خود ايمني شناخته مي‌شود، به اين معني که علت اين بيماري آن است که سيستم ايمني بدن به جاي عوامل بيماري‌زا و مهاجم خارجي، به اشتباه به سلول‌هاي سالم خود بدن حمله مي‌کند و آنها را از بين مي‌برد. در مورد بيماري ريزش موي سکه‌اي، سيستم ايمني بدن به فوليکول‌هاي مو حمله مي‌کند و باعث التهاب ريشه مو و نهايتاً ريزش آن مي‌شود.
علل ريزش موي سکه‌اي
ريزش موي سکه‌اي هنگامي اتفاق مي‌افتد که گلبول‌هاي سفيد که نقش اصلي را در سيستم ايمني بدن بر عهده دارند، به سلول‌هاي تشکيل‌دهنده فوليکول مو حمله مي‌کنند و باعث از بين رفتن و يا کاهش قابل ملاحظه سرعت توليد آنها مي‌شوند. هنوز علت اينکه چرا سيستم ايمني بدن به اين شکل فوليکول‌هاي مو را مورد حمله قرار مي‌دهد، به درستي شناخته نشده است.
عليرغم آنکه دانشمندان هنوز در مورد علت بروز اين تغييرات اطمينان کافي ندارند، اما به نظر مي‌رسد که عوامل ژنتيکي هم در بروز آلوپسي سکه‌اي نقش دارند، زيرا احتمال بروز اين عارضه در افرادي که قبلاً يکي از اعضاي خانواده يا فاميل نزديک آنها به آن مبتلا شده است، بيشتر است. در واقع از هر پنج نفري که به عارضه ريزش موي سکه‌اي مبتلا مي‌شوند، يک نفر قبلاً در بين اعضاي خانواده خود سابقه ابتلا به اين بيماري را داشته است.
نتايج تحقيقات ديگري که در اين زمينه انجام شده است حاکي است که بسيار از افرادي که سابقه فاميلي ابتلا به آلوپسي را دارند، سابقه ابتلا به ساير بيماري‌هاي خود ايمني از قبيل آتوپيک (يک بيماري که باعث افزايش "درد و حساسيت‌هاي شديد" يا واکنشهاي "هيپر آلرژي" در بيمار مي‌شود)، تيروئيد و ويتيليگو (لک و پيس) را نيز در بين اعضاي فاميل و خانواده خود دارند.
نکته مهم ديگر در مورد بيماري ريزش موي سکه‌اي آن است که عليرغم آنچه که خيلي از افراد تصور مي‌کنند، شواهد علمي چنداني در تأييد ارتباط اين بيماري با استرس‌هاي روحي و رواني به دست نيامده است. اين احتمال وجود دارد که استرس بسيار شديد بتواند نقش تحريک کننده اين عارضه را داشته باشد، اما تحقيقات جديدتر نشان داده است که عوامل ژنتيکي در بروز آن نقش مهم‌تري دارند.
علائم و نشانه‌ها
شاخص‌ترين علائم بيماري ريزش موي سکه‌اي، ايجاد لکه‌هاي کچلي در نواحي مودار بدن است. در اثر اين بيماري، لکه‌هاي کچلي به اندازه يک سکه بر روي نواحي مودار بدن از جمله در پوست سر، پديدار مي‌شود. اما به طور کلي علائم اين بيماري ممکن است در هر جايي از بدن که مو رشد مي‌کند، ار قبيل ريش و مژه نيز مشاهده شود.
ريزش مو ممکن است به صورت ناگهاني باشد و در عرض تنها چند روز يا طي يک دوره چند هفته‌اي، لکه‌هاي طاسي روي سر شکل بگيرد. قبل از آنکه موي ناحيه مورد نظر بريزد، ممکن است بيمار احساس خارش يا سوزش پوست در اين ناحيه را داشته باشد. فوليکول‌هاي مو در محل لکه‌هاي کچلي از بين نمي‌روند و بنابراين، بعد از آنکه التهاب فوليکول‌ها برطرف شد، موي اين ناحيه مي‌تواند دوباره رشد کند. افرادي که لکه‌هاي کچلي در آنها به تعداد محدود و کوچک باشد، اغلب بدون آنکه نيازي به استفاده از هر روش درماني داشته باشند، به‌خودي‌خود کاملاً بهبود پيدا مي‌کنند.
در حدود 30 درصد از افرادي که به بيماري ريزش موي سکه‌اي مبتلا مي‌شوند، علائم اين بيماري شدت بيشتري پيدا مي‌کند و يا به يک چرخه مداوم از ريزش و رويش مجدد مو تبديل مي‌شود. تقريباً نيمي از بيماران مبتلا به ريزش موي سکه‌اي هم بعد از گذشت حدود يک سال، بهبود پيدا مي‌کنند. اما خيلي از اين افراد ممکن است باز هم در آينده علائم اين بيماري را تجربه کنند. در حدود 10 درصد از اين بيماران هم، علائم ريزش موي سکه‌اي پيشرفت بيشتري پيدا مي‌کند و به ريزش موي کلي يا ريزش موي تمام بدن تبديل مي‌شود.
بيماري ريزش موي سکه‌اي مي‌تواند ناخن انگشتان دست و پا را نيز درگير نمايد. گاهي اوقات تغييراتي که در شکل ناخن‌ها به وجود مي‌آيد، اولين نشانه‌هاي شروع توسعه اين بيماري است. بعضي از تغييرات کوچکي که ممکن است در اثر آلوپسي در ناخن‌ها به وجود بيايد، عبارت است از:
- ظهور برآمدگي‌هاي ريز (سر سوزني) بر روي ناخن‌ها
- ظهور خطوط و لکه‌هاي سفيد
- زبر شدن سطح ناخن‌ها
- کاهش درخشندگي و جلاي ناخن
- نازک شدن و ترک خوردن ناخن‌ها
ساير علائم کلينيکي اين عارضه هم شامل موارد زير است:
- موهايي به شکل علامت تعجب (!) – یعني تا موهايي در اطراف يا حاشيه لکه‌هاي کچلي رشد مي‌کنند که قسمت پايين يا قاعده آنها باريک‌تر از قسمت بالا است.
- موي لاشه‌اي – موهايي که قبل از رسيدن به روي سطح پوست، شکسته شده‌اند.
- رويش موهاي سفيد در محل لکه‌هاي کچلي
درمان
اگرچه هيچ نوع درمان دائمي براي بيماري آلوپسي يا ريزش موي سکه‌اي وجود ندارد، اما چند راه براي کاهش شدت واکنشهاي سيستم ايمني بدن در قسمت پوست سر و تحريک رشد مجدد موها وجود دارد. مهم‌ترين راه های درمان ریزش موی سر عبارت است از:
- ماليدن کرم کورتيزون يا تزريق محلول آن در محل لکه‌هاي کچلي به منظور سرکوب واکنش سيستم ايمني بدن در آن ناحيه
- ايمونوتراپي با استفاده از مواد شيميايي از قبيل دي‌فنيل سيکلو پروپنون (که با نام ديفن سيپرون يا DCP نيز شناخته مي‌شود) يا اسکواريک اسيد دي‌بوتيل استر (SADBE) بر روي پوست سر که مي‌تواند باعث ايجاد يک واکنش آلرژي شود و سلول‌هاي فعال شده سيستم ايمني را به حالت غير فعال در آورد.
- استفاده از ماينوکسيديل (روژائين) موضعي که باعث افزايش رشد مو از طريق تسريع در فاز استراحت از چرخه رشد مو مي‌شود و قطر تار موهايي که به تازگي رشد مي‌کنند را بيشتر مي‌کند.
- داروي آنترالين (دريتوکريم، دريتو-اسکالپ، ميکانول) که بر روي پوست سر ماليده مي‌شود و باعث تحريک پوست سر و تحريک رشد زودهنگام موها مي‌شود. اين دارو را مي‌توان همراه با ماينوکسيديل هم استفاده کرد.
- داروي پسورالن و فتوتراپي با پرتوهاي ماوراء بنفش A (قرار دادن پوست محل کچلي در معرض نور ماوراء بنفش به صورت کنترل شده)
- يک دوره کوتاه مصرف داروهاي کورتيکواستروئيدي (مانند پردنيزون) به صورت خوراکي يا تزريق داخل وريدي. تزريق اين داروها در حالت خيلي نادر و فقط براي بزرگسالاني که ريزش موي شديد دارند انجام مي‌شود.
روش پي آر پي (PRP)
پلاسماي غني از پلاکت يا پي آر پي، يک محلول تزريقي است که از خون خود بيمار گرفته مي‌شود و از طريق بالا بردن غلظت پلاکت‌ها در سرم خون به دست مي‌آيد. اغلب افراد عادي، پلاکت‌ها را به عنوان يکي از اجزاي خون که نقش منعقد کردن آن را بر عهده دارد مي‌شناسند. اما عملکردها و قابليت‌هاي پلاکت‌ها خيلي بيشتر از فقط لخته کردن خون است. اين پلاکت‌ها هنگامي که فعال مي‌شوند، مقادير بالايي از سايتوکين‌ها و عوامل رشد را از خود ترشح مي‌کنند که به عنوان يک عامل فعال در فرايند ترميم زخم‌ها و جراحت‌ها عمل مي‌کنند.
مزوتراپي
مزوتراپي به مفهوم تزريق مقادير کمي از ترکيبات دارويي به درون لايه زاينده پوست با هدف بهره‌برداي از خاصيت درماني آن در بهبود قسمت آسيب‌ديده پوست و ناحيه اطراف آن است. امروزه از مزوتراپي براي درمان سلوليت، کشيدن پوست‌هاي شل و افتاده، جوانسازي پوست پير، رفع جاي زخم از روي پوست و درمان ريزش مو ناشي از عوامل مختلف از جمله طاسي سکه‌اي استفاده مي‌شود.
پزشک شما مخلوطي از چند ترکيب دارويي مختلف از جمله ويتامين B5 و ويتامين H (بيوتين) که اجزاي ضروري براي رشد موها محسوب مي‌شوند را آماده کرده و در پوست سر تزريق مي‌کند. اين ترکيبات موجب افزايش جريان خون در پوست سر و تأمين مواد و عناصر مورد نياز براي رشد موها مي‌شوند. در برخي موارد مي‌توان داروي ماينوکسيديل را هم به اين ترکيب اضافه کرد. ماينوکسيديل مي‌تواند براي مواردي از ريزش موي سر که خيلي سخت به درمان جواب مي‌دهند، تأثير زيادي داشته باشد.
ترکيب دارويي معمولاً در عمق 3 تا 4 ميلي‌متري پوست تزريق مي‌شود. عمل تزريق، درد چنداني ندارد و به راحتي قابل تحمل است. درمان به روش مزوتراپي معمولاً به صورت دوره‌اي و در چند جلسه به صورت هفته‌اي يک بار به مدت 3 تا 4 هفته و پس از آن هر دو هفته يک بار به مدت 3 تا 4 هفته ديگر انجام مي‌شود.
کاشت مو
برای بیمارانی که بعد از حل شدن مشکلات ناشی از طاسی سکه‌ای، رشد موها متوقف شده‌اند،کاشت مو می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای بازگشت آنها به زندگی عادی و پرپشت شدن مجدد موها باشد.
